Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

nummus sestertius

  • 1 nummus

    nummus (thus written in the better MSS., others nūmus), i ( gen. plur. usu. nummūm, but nummorum, Plaut. Trin. 1, 2, 115; Cic. Verr. 2, 3, 49, § 117; Hor. S. 2, 3, 149, etc.), m. [from root nemô; cf. numerus], a piece of money, a coin, money.
    I.
    In gen.:

    adulterini,

    counterfeit money, Cic. Off. 3, 23, 91:

    adulterati,

    Paul. Sent. 5, 25, 1:

    aurei,

    Cic. Phil. 12, 8, 20:

    plumbei,

    Plaut. Most. 4, 2, 11:

    argenteus,

    Vulg. 1 Reg. 2, 36:

    putat suos nummos vos comedisse,

    Cic. Att. 6, 1, 25:

    habere in nummis,

    in ready money, id. Off. 8, 10, 1; id. Verr. 2, 3, 86, § 199; cf.:

    (hominem) non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse,

    id. ib. 2, 4, 6, § 11;

    jactabatur enim temporibus illis nummus sic, ut nemo posset scire, quid haberet,

    the value of money fluctuated, id. Off. 3, 20, 80:

    asper,

    i. e. not worn smooth by use, Pers. 3, 69; cf. Sen. Ep. 19, 10: crescit amor nummi, Juv 14, 139.—
    II.
    In partic.
    A.
    A Roman silver coin, called also nummus sestertius, and simply sestertius (v. sestertius), a sesterce:

    eccos trīs nummos habes,

    Plaut. Men. 1, 4, 1:

    cogit Scandilium quinque illa milia nummum dare atque annumerare Apronio,

    Cic. Verr. 2, 3, 60, § 140; cf. id. ib. 2, 3, 61, §

    140: binis milibus nummum,

    Plin. 17, 1, 1, § 8; cf. for the gen. nummūm, Cic. Or. 46, 156, and v. Ritschl, prol. p. 89; gen. nummorum, Hor. Ep. 2, 2, 5; Suet. Aug. 46 fin.; id. Dom. 4 fin.; Plin. 8, 43, 68, § 167—With sestertius, Liv. 8, 11:

    percipere mille nongentos quinquaginta sestertios nummos,

    Col. 3, 3, 9:

    sestertiis sescentis nummis,

    id. 3, 3, 9, § 13.—
    2.
    Transf., like our farthing, cent, to denote a very small sum, a trifle, low price, etc.:

    assident, subducunt, ad nummum convenit,

    to a farthing, to a cent, Cic. Att. 5, 21, 12:

    ecquis est ex tanto populo, qui bona C. Rabirii nummo sestertio sibi addici velit?

    at a farthing's value, id. Rab. Post. 17, 45; id. Fin. 2, 17, 55:

    quae maxima inter vos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestimanda sunt,

    Sen. Ep. 95, 59:

    damnatus... et sestertio nummo veniit,

    Liv. Epit. 55; Plaut. Most. 1, 2, 34.—
    B.
    As a Greek coin, two drachmae (only in Plaut.): illi sunt drachumis miseri;

    me nemo potest Minoris quisquam nummo, ut surgam, subigere,

    Plaut. Ps. 3, 2, 19: Me. Quibus hic pretiis porci veneunt sacres sinceri? Cy. Nummo, id. Men. 2, 2, 16; id. Ep. 1, 1, 52; id. Aul. 3, 2, 34.

    Lewis & Short latin dictionary > nummus

  • 2 sestertius

    sestertĭus, a, um, num. adj. [contr. from semis-tertius], two and a half; only in the phrases sestertius nummus and milia sestertia; v. I. A. and I. B. 1. infra.— Mostly as subst.
    I.
    sestertĭus (written also with the characters HS.; v. B. 4. infra), ii, m. (sc. nummus); also in full: sestertius nummus; gen. plur. sestertiūm; rarely sestertiorum or sestertiūm nummūm, a sesterce, a small silver coin, originally equal to two and a half asses, or one fourth of a denarius. When the as was reduced in weight, during the Punic wars, the denarius was made equal to sixteen asses, and the sestertius continued to be one fourth of the denarius. Its value, up to the time of Augustus, was twopence and half a farthing sterling, or four and one tenth cents; afterwards about one eighth less. The sestertius was the ordinary coin of the Romans, by which the largest sums were reckoned. The sestertium (1000 sestertii) was equal (up to the time of Augustus, afterwards about one eighth less) to
    8 17 s.
    1 d. sterling, or $42.94 in United States coin (v. Zumpt, Gram. § 842; Dict. of Ant. s. v. as, sestertius).
    A.
    In gen.:

    sestertius, quod duobus semis additur (dupondius enim et semis antiquus sestertius est) et veteris consuetudinis, ut retro aere dicerent, ita ut semis tertius, quartus semis pronunciarent, ab semis tertius sestertius dicitur,

    Varr. L. L. 5, § 173 Müll.: nostri quartam denarii partem, quod efficie [p. 1686] batur ex duobus assibus et tertio semisse, sestertium nominaverunt, Vitr. 3, 1 med.; Cic. Div. in Caecil. 10, 30:

    taxatio in libras sestertii singuli et in penuriā bini,

    Plin. 18, 13, 34, § 130.—Freq. joined with nummus:

    mille nongentos quinquaginta sestertios nummos,

    Col. 3, 3, 9.— Gen. plur. sestertiūm: quid verum sit, intellego;

    sed alias ita loquor, ut concessum est, ut hoc vel pro deum dico vel pro deorum, alias, ut necesse est, cum triumvirum non virorum, cum sestertiūm nummūm non nummorum, quod in his consuetudo varia non est,

    Cic. Or. 46, 56:

    sestertiūm sexagena milia nummūm,

    Varr. R. R. 3, 6, 1; cited ap. Plin. 10, 20, 23, § 45.—Rarely, sestertiorum:

    duo milia sestertiorum,

    Col. 3, 3, 13.—
    B.
    In partic.
    1.
    As adj. in neutr. plur., with milia (in Varr. and Col.):

    ut asinus venierit sestertiis milibus LX. (= sexaginta milibus sestertium),

    Varr. R. R. 2, 1, 14:

    grex centenarius facile quadragena milia sestertia ut reddat,

    id. ib. 3, 6, 6:

    hos numquam minus dena milia sestertia ex melle recipere,

    id. ib. 3, 6, 11:

    Hirrius ex aedificiis duodena milia sestertia capiebat,

    id. ib. 3, 17, 3:

    sestertiis octo milibus,

    Col. 3, 3, 8; 3, 3, 9; 3, 3, 10.—
    2.
    To express more than two complete thousands sestertia is used as plurale tantum, with distrib. numerals (rare before the Aug. per.):

    si qui vilicus ex eo fundo, qui sestertia dena meritasset... domino XX. milia nummūm pro X. miserit (= decem milia sestertiūm),

    Cic. Verr. 2, 3, 50, § 119:

    candidati apud eum HS. quingena deposuerunt (= quindecim milia sestertiūm),

    id. Att. 4, 15, 7:

    capit ille ex suis praediis sexcena sestertia, ego centena ex meis,

    id. Par. 6, 3, 49:

    bis dena super sestertia nummum,

    Hor. Ep. 2, 2, 33:

    Tiberius Hortalo se respondisse ait, daturum liberis ejus ducena sestertia singulis,

    Tac. A. 2, 38:

    princeps capiendis pecuniis posuit modum usque ad dena sestertia,

    id. ib. 11, 7.—Rarely with card. numerals:

    sestertia centum,

    Sall. C. 30, 6:

    septem donat sestertia,

    Hor. Ep. 1, 7, 80:

    centum sestertia,

    Mart. 6, 20, 1:

    sex sestertia,

    id. 6, 30, 1; cf.:

    ne cui jus esset nisi qui... HS. CCCC. census fuisset,

    Plin. 33, 2, 8, § 32.—
    3.
    Millions of sesterces were expressed in three ways:
    a.
    By the words centena (or centum) milia sestertiūm, preceded by a numeral adverb (rare): miliens centena milia sestertium, a hundred millions, etc., Plin. 12, 18, 41, § 84.—
    b.
    With ellips. of the words centena milia, the gen. plur. sestertiūm being preceded by the numeral adv. (rare;

    once in Cic.): HS. (i. e. sestertium) quater decies P. Tadio numerata Athenis... planum faciam (i.e. sestertiūm quater decies centena milia, = 1,400,000 sesterces),

    Cic. Verr. 2, 1, 39, § 100 (where B. and K. after Orell. read. ex conj., sestertium; v. Kühner, Gram. § 229, 5 b.).—
    c.
    With sestertium, declined as subst. neutr., and the numeral adverbs from decies upward (also with ellips. of centena or centum milia; sestertium here = centum milia sestertiūm. The origin of this usage, which became general, has been much disputed, and it is usual to explain it, after Non. p. 495 (cf. Quint. 1, 6, 18), as a grammatical blunder, by which the gen. plur. sestertium has been mistaken for a neutr. sing., Zumpt, Gram. § 873; but it more probably grew out of the adj. use of sestertium with mille, supra; v. Fischer, Gram. 2, p. 269; cf. Neue, Formenl. 1, p. 116; Kühner, Gram. § 209).
    (α).
    Nom. and acc.:

    quom ei testamento sestertium milies relinquatur,

    Cic. Off. 3, 24, 93:

    nonne sestertium centies et octogies... Romae in quaestu reliquisti?

    id. Pis. 35, 86:

    sestertium sexagies, quod advexerat Domitius,

    Caes. B. C. 1, 23, 4:

    sestertium quadringenties aerario illatum est,

    Tac. A. 13, 31:

    sestertium deciens numeratum esse,

    Cic. Verr. 2, 2, 7, § 20; 2, 3, 70, § 163:

    quadringenties sestertium, quod debuisti,

    id. Phil. 2, 37, 93; id. Off. 3, 24, 93; Nep. Att. 14, 2:

    sestertium ducenties ex eā praedā redactum esse,

    Liv. 45, 43, 8; Val. Max. 9, 1, 6:

    sestertium milies in culinam congerere,

    Sen. Cons. ad Helv. 10, 3:

    quater milies sestertium suum vidit,

    id. Ben. 2, 27, 1; Plin. 18, 6, 7, § 37; Tac. A. 6, 45; 12, 22; 12, 53; 13, 31; id. H. 4, 47; Suet. Calig. 37; id. Galb. 5.—Sometimes with ellips. of sestertium:

    dissipatio, per quam Antonius septies miliens avertit,

    Cic. Phil. 5, 4, 11.—
    (β).
    Gen.:

    syngrapha sestertii centies per legatos facta,

    Cic. Phil. 2, 37, 95:

    argenti ad summam sestertii decies in aerarium rettulit,

    Liv. 45, 4, 1:

    sestertii milies servus,

    Sen. Q. N. 1, 16, 1:

    liberalitas decies sestertii,

    Tac. A. 2, 37; 2, 86:

    centies sestertii largitio,

    id. ib. 12, 58; 12, 53; Plin. Ep. 10, 3 (5), 2.—
    (γ).
    Abl.:

    quadragies sestertio villam venisse,

    Varr. R. R. 3, 17, 3:

    sexagies sestertio, tricies sestertio,

    Val. Max. 9, 1, 4:

    centies sestertio cenavit uno die,

    Sen. Cons. ad Helv. 9, 11:

    pantomimae decies sestertio nubunt,

    id. ib. 12, 5; id. Ben. 4, 36, 1; Plin. 8, 48, 74, § 196:

    accepto quinquagies sestertio,

    Tac. A. 3, 17; 6, 17; 16, 13; id. H. 4, 42; Plin. Ep. 3, 19, 7; Suet. Caes. 50; id. Tib. 48; id. Calig. 38, 4.—The sign HS., i.e. II. and semis, stands for sestertius, sestertia, and sestertium, in all the uses described above; when it is necessary, to avoid ambiguity, its meanings are distinguished thus: HS. XX. stands for sestertii viginti; HS. X̅X̅., with a line over the numeral, = sestertia vicena, or 20,000 sesterces; H̅S̅. X̅X̅., with lines over both signs, = sestertium vicies, or 2,000,000 sesterces (Kühner, Gram. § 229 Anm. 1). But in recent edd. the numerals are usu. written in full, when the meaning would otherwise be doubtful.—
    C.
    Transf., in gen.
    a.
    Nummo sestertio or sestertio nummo, for a small sum, for a trifle (good prose):

    ecquis est, qui bona C. Rabirii Postumi nummo sestertio sibi addici velit? Tua, Postume, nummo sestertio a me addicuntur,

    Cic. Rab. Post. 17, 45; Val. Max. 5, 2, 10:

    C. Matienus damnatus sestertio nummo veniit,

    Liv. Epit. 55:

    quae maxima inter vos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestiman da sunt,

    Sen. Ep. 95, 59; Val. Max. 8, 2, 3.—
    * b.
    Money, a sum of money:

    sestertio amplo comparare,

    for a large sum, Sol. 27 (40) fin.
    D.
    In the times of the emperors, also, a copper coin, worth four asses, Plin. 34, 2, 2, § 4; cf. Eckhel. Doctr. Num. 6, p. 283.—
    * II.
    ses-tertĭum, ii, n., in econom. lang., as a measure of dimension, two and a half feet deep:

    ipsum agrum sat erit bipalio vertere: quod vocant rustici sestertium,

    Col. Arb. 1, 5 (for which:

    siccus ager bipalio subigi debet, quae est altitudo pastinationis, cum in duos pedes et semissem convertitur humus,

    id. ib. 3, 5, 3).

    Lewis & Short latin dictionary > sestertius

  • 3 sestertius

    sēstertius, a, um (semis-tertius), dritthalb, I) als Münzbezeichnung, sestertius (mit Zeichen HS, d. t. II u. semis), iī, m. u. vollst. sestertius nummus, Genet. Plur. sestertiûm nummûm u. bl. sestertiûm od. sestertiorum, der Sesterz, A) eine Silbermünze, zur Zeit der Republik dritthalb As oder ein Vierteldenar, ungefähr 20 Pfennige (1000 sestertii = 200 Mark), 1) eig.: s. duodeni, Cic.: s. singuli, Plin.: s. nummus, Cic. u. Colum. – Der häufige Gebrauch der Genetivform sestertiûm bei den Zahlbestimmungen über mille bewirkte, daß man sie schon sehr früh für einen neutralen Nominativ hielt u. nicht bloß einen Plural sestertia bildete, sondern sestertium selbst als Singular deklinierte. Und zwar bedeutet sestertium (mit Auslassung von mille) die Summe von tausend Sesterzen u. neben dem multiplikativen Adv. decies, centies etc. (mit Auslassung von centena milia) die Summe von hunderttausend Sesterzen, also decies sestertium eine Million, centies sestertium zehn Millionen usw.: sescenta sestertia = 600000 Sesterze, Cic.: quadragena milia sestertia, Varro: septem sestertia, Hor.: milies sestertium = 100 Millionen, Cic.: sexagies sestertium, Caes.: decies sestertii, Liv.: sestertio decies, Cic.: sexagies sestertio, Suet.: a trecentis sestertiis (300 S.) ad-ūsqueduo sestertia (2000 S.) sūmptuscenarum propagatus est, Gell. 2, 24, 15. – 2) übtr.: a) nummo sestertio od. sestertio nummo, für eine geringe Summe, für eine Kleinigkeit, nummo sestertio od. sestertio nummo alci addici, Cic. Rab. Post. 45. Val. Max. 5, 2, 10: sestertio nummo venire (verkauft werden), Liv. epit. 55: alqm sestertio nummo damnare, Aur. Vict. 8, 2, 3: ut quae maxima inter nos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestimanda sint, Sen. ep. 95, 59. – b) amplo sestertio, für vieles Geld, basilisci reliquias amplo sestertio comparare, Solin. 27, 53. – B) in der Kaiserzeit auch eine Kupfermünze, 4 Asse an Wert, Plin. 34, 4. – II) in der ökonom. Sprache als Maßbestimmung, dritthalb Fuß Tiefe, sat erit bipalio vertere, quod vocant rustici sestertium, Colum. de arb. 1, 5.

    lateinisch-deutsches > sestertius

  • 4 sestertius

    sēstertius, a, um (semis-tertius), dritthalb, I) als Münzbezeichnung, sestertius (mit Zeichen HS, d. t. II u. semis), iī, m. u. vollst. sestertius nummus, Genet. Plur. sestertiûm nummûm u. bl. sestertiûm od. sestertiorum, der Sesterz, A) eine Silbermünze, zur Zeit der Republik dritthalb As oder ein Vierteldenar, ungefähr 20 Pfennige (1000 sestertii = 200 Mark), 1) eig.: s. duodeni, Cic.: s. singuli, Plin.: s. nummus, Cic. u. Colum. – Der häufige Gebrauch der Genetivform sestertiûm bei den Zahlbestimmungen über mille bewirkte, daß man sie schon sehr früh für einen neutralen Nominativ hielt u. nicht bloß einen Plural sestertia bildete, sondern sestertium selbst als Singular deklinierte. Und zwar bedeutet sestertium (mit Auslassung von mille) die Summe von tausend Sesterzen u. neben dem multiplikativen Adv. decies, centies etc. (mit Auslassung von centena milia) die Summe von hunderttausend Sesterzen, also decies sestertium eine Million, centies sestertium zehn Millionen usw.: sescenta sestertia = 600000 Sesterze, Cic.: quadragena milia sestertia, Varro: septem sestertia, Hor.: milies sestertium = 100 Millionen, Cic.: sexagies sestertium, Caes.: decies sestertii, Liv.: sestertio decies, Cic.: sexagies sestertio, Suet.: a trecentis sestertiis (300 S.) adusque duo sestertia (2000 S.) sumptus cenarum propagatus est, Gell. 2, 24, 15. – 2)
    ————
    übtr.: a) nummo sestertio od. sestertio nummo, für eine geringe Summe, für eine Kleinigkeit, nummo sestertio od. sestertio nummo alci addici, Cic. Rab. Post. 45. Val. Max. 5, 2, 10: sestertio nummo venire (verkauft werden), Liv. epit. 55: alqm sestertio nummo damnare, Aur. Vict. 8, 2, 3: ut quae maxima inter nos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestimanda sint, Sen. ep. 95, 59. – b) amplo sestertio, für vieles Geld, basilisci reliquias amplo sestertio comparare, Solin. 27, 53. – B) in der Kaiserzeit auch eine Kupfermünze, 4 Asse an Wert, Plin. 34, 4. – II) in der ökonom. Sprache als Maßbestimmung, dritthalb Fuß Tiefe, sat erit bipalio vertere, quod vocant rustici sestertium, Colum. de arb. 1, 5.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sestertius

  • 5 sēstertius or HS

        sēstertius or HS (i. e. II semis), adj. num.    [for * semis-tertius], two and a half.—As subst m. (sc. nummus; gen plur. sestertiūm), a sesterce (a small silver coin, originally two and a half asses, worth twopence and half a farthing sterling, or four and one tenth cents): cum esset tritici modius sestertiis duobus: cum HS XXX scripta essent pro HS CCC: praedia pluris sestertiūm XXX milium habere, L.— Plur n. as subst., with ellipse of milia, thousands of sesterces.—Usu. with num distr.: fundus, qui sestertia dena meritasset: HS quingena (i. e. quindecim milia sestertiūm).— Rarely with num card.: sestertia centum, S.: septem donat sestertia, H.—With ellipse of centena milia: HS quater deciens (i. e. sestertiūm quater deciens centena milia, or 1,400,000 sesterces).—For the phrase, centena milia sestertiūm, the word sestertium was commonly used, and declined as subst n., with the numeral adverbs from deciens upward: quom ei testamento sestertium milies relinquatur: sestertium centiens et octogiens: HS LX, quod advexerat Domitius, Cs.: sestertium deciens numeratum esse: argenti ad summam sestertii deciens in aerarium rettulit, L.: in sestertio centiens adfluentius vivere, N.—With nummus, in abl. of price, at an insignificant sum, for a trifle: bona nummo sestertio sibi addici velle: si amplius HS nummo petisti.

    Latin-English dictionary > sēstertius or HS

  • 6 nummus

    nummus (weniger gut nūmus), ī, m. (νοῦμμος od., wie Böckh will, νούμμος, tarentinisch u. sikelisch = νόμος, die gesetzliche, gangbare Silbermünze, 11/2 attische Obolen an Wert, s. Böckh Metrolog. Untersuch. S. 310 ff.), I) übh. Geld, Münze, nummus argenteus, Varro fr. u. Vulg.: aureus, Cic.: Philippeus, s. Philippus unter Philippus: nummus plumbeus, s. plumbeus: nummus asper, noch nicht abgegriffen, Suet.: nummi adulterini, Cic.: habere in nummis, Cic.: in suis nummis versari, esse, Cic.: patrimonium in nummos redigere, zu Geld machen, in Geld umsetzen, Lact.: nummo, Plin. ep., od. nummis, ICt., für Geld. – nummi, Kapital (Ggstz. merces, Zinsen), Hor. sat. 1, 3, 88. – II) insbes.: A) die zu Rom gangbarste u. bei Berechnung zugrunde gelegte Silbermünze, der Sesterz ( sonst sestertius gen., w. s.), ungefähr = 20 Pfennige, nummo sestertio, Cic.: quinque milia nummûm, Cic.: nummo uno venire (verkauft werden), Gaius inst. – übtr., fast sprichw., von einer Kleinigkeit, wie wir sagen, Groschen, Nickel, Pfennig, Kreuzer, si quid nummo sarciri potest, für eine Kleinigkeit, Plaut.: ad nummum convenit, es traf auf den Groschen (Kreuzer) zu, Cic.: nummo (sestertio) alci addicere alqd, s. ad-dīco no. II, b. – B) als griech. Münze, bald Drachme, bald Didrachme (s. Brix Plaut. trin. 146), emere nummo, Plaut.: venire nummo, Plaut. – / Genet. Plur. gew. nummûm, selten nummorum, s. Brix Plaut. trin. 152. Georges Lexikon der lat. Wortf. S. 461.

    lateinisch-deutsches > nummus

  • 7 nummus

    nummus (weniger gut nūmus), ī, m. (νοῦμμος od., wie Böckh will, νούμμος, tarentinisch u. sikelisch = νόμος, die gesetzliche, gangbare Silbermünze, 11/2 attische Obolen an Wert, s. Böckh Metrolog. Untersuch. S. 310 ff.), I) übh. Geld, Münze, nummus argenteus, Varro fr. u. Vulg.: aureus, Cic.: Philippeus, s. Philippeus unter Philippus: nummus plumbeus, s. plumbeus: nummus asper, noch nicht abgegriffen, Suet.: nummi adulterini, Cic.: habere in nummis, Cic.: in suis nummis versari, esse, Cic.: patrimonium in nummos redigere, zu Geld machen, in Geld umsetzen, Lact.: nummo, Plin. ep., od. nummis, ICt., für Geld. – nummi, Kapital (Ggstz. merces, Zinsen), Hor. sat. 1, 3, 88. – II) insbes.: A) die zu Rom gangbarste u. bei Berechnung zugrunde gelegte Silbermünze, der Sesterz ( sonst sestertius gen., w. s.), ungefähr = 20 Pfennige, nummo sestertio, Cic.: quinque milia nummûm, Cic.: nummo uno venire (verkauft werden), Gaius inst. – übtr., fast sprichw., von einer Kleinigkeit, wie wir sagen, Groschen, Nickel, Pfennig, Kreuzer, si quid nummo sarciri potest, für eine Kleinigkeit, Plaut.: ad nummum convenit, es traf auf den Groschen (Kreuzer) zu, Cic.: nummo (sestertio) alci addicere alqd, s. addico no. II, b. – B) als griech. Münze, bald Drachme, bald Didrachme (s. Brix Plaut. trin. 146), emere nummo, Plaut.: venire
    ————
    nummo, Plaut. – Genet. Plur. gew. nummûm, selten nummorum, s. Brix Plaut. trin. 152. Georges Lexikon der lat. Wortf. S. 461.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > nummus

  • 8 sestertius

    sēstertius, ī m. [ semis + tertius ] (sc. nummus)
    1) сестерций, римск. серебряная монета = до 217 г. до н. э. 2 1/2 ассам C позднее = 4 ассам PM; обозначался LLS (т. е. libra libra semis или сокращённо IIS, откуда HS)
    2) 2,5 римских фута (мера глубины) Col

    Латинско-русский словарь > sestertius

  • 9 sestertius

    [st1]1 [-] sestertĭus, a, um, adj. num.: qui contient deux et demi. (cet adjectif s'emploie uniquement dans les expressions: sestertius nummus et milia sestertia)    - sestertius nummus: sesterce.    - au fig. sestertio nummo: pour rien, pour une bagatelle, à vil prix.    - pes sestertius, Tab.: deux pieds et demi. [st1]2 [-] sestertĭus (s.-ent. nummus), ĭi, m. (gén. plur. sestertiūm, sestertiūm nummūm, qqf. sestertiorum): sesterce. - [abcl][b]a - deux as et demi. - [abcl]b - pièce de cuivre de quatre as (époque impériale).[/b]    - bini sestertii in libras, Plin.: deux sesterces la livre.    - duo millia sestertiorum, Col.: deux mille sesterces. Au gén. plur. avec un adverbe multiplicatif, en sous-entendant centena millia:    - sestertiūm millies, Cic.: cent millions de sesterces. (mille fois cent mille).    - sestertiūm sexagies, Caes.: six millions de sesterces.    - amplius sestertiūm ducentiens, Cic.: plus de vingt millions de sesterces.    - quadringentiens sestertiūm, quod Idibus Martiis debuisti, Cic. Phil. 2: les quarante millions de sesterces que tu devais aux ides de mars.    - sestertiūm ter et quadragiens, Cic. Flac.: quatre millions trois cent mille sesterces. Les mots sestertius et sestertium étaient souvent remplacés par HS (H = 2 1/2; S = Semis.    - voir la grammaire.
    * * *
    [st1]1 [-] sestertĭus, a, um, adj. num.: qui contient deux et demi. (cet adjectif s'emploie uniquement dans les expressions: sestertius nummus et milia sestertia)    - sestertius nummus: sesterce.    - au fig. sestertio nummo: pour rien, pour une bagatelle, à vil prix.    - pes sestertius, Tab.: deux pieds et demi. [st1]2 [-] sestertĭus (s.-ent. nummus), ĭi, m. (gén. plur. sestertiūm, sestertiūm nummūm, qqf. sestertiorum): sesterce. - [abcl][b]a - deux as et demi. - [abcl]b - pièce de cuivre de quatre as (époque impériale).[/b]    - bini sestertii in libras, Plin.: deux sesterces la livre.    - duo millia sestertiorum, Col.: deux mille sesterces. Au gén. plur. avec un adverbe multiplicatif, en sous-entendant centena millia:    - sestertiūm millies, Cic.: cent millions de sesterces. (mille fois cent mille).    - sestertiūm sexagies, Caes.: six millions de sesterces.    - amplius sestertiūm ducentiens, Cic.: plus de vingt millions de sesterces.    - quadringentiens sestertiūm, quod Idibus Martiis debuisti, Cic. Phil. 2: les quarante millions de sesterces que tu devais aux ides de mars.    - sestertiūm ter et quadragiens, Cic. Flac.: quatre millions trois cent mille sesterces. Les mots sestertius et sestertium étaient souvent remplacés par HS (H = 2 1/2; S = Semis.    - voir la grammaire.
    * * *
        Sestertius, sestertii, Idem quod Nummus, apud Romanos. Sestertius. Bud. Dix tournois obole.
    \
        Mille sestertii, et Mille nummi: vel Mille sestertium, et Mille nummum: vel copulate, Mille sestertium nummum. Budaeus. Vingtcinq escuts couronne.

    Dictionarium latinogallicum > sestertius

  • 10 sestertius nummus

    серебряная монета в два с половиной асса (около 5 коп. серебр.) (1. 37 C. 8, 54. Gai. IV. 51. 53а. 53b.); как мера, sestertius pes (L. XII tab. VII. 1).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > sestertius nummus

  • 11 nummus

    ī (gen. pl. ōrum и um) m.
    2) pl. деньги, наличные (omnia in nummis habere Pt; nummis vendĕre aliquid Pt)
    5) (тж. n. sestertius C, Sen) мелочь, грош, копейка, безделица
    nummo H — за бесценок, но тж. PJ за деньги
    ad nummum convēnit C — сошлось до копейки, точно
    6) греч. монета драхма или дидрахма (две драхмы) ( emere nummo Pl)

    Латинско-русский словарь > nummus

  • 12 numus

    nummus (thus written in the better MSS., others nūmus), i ( gen. plur. usu. nummūm, but nummorum, Plaut. Trin. 1, 2, 115; Cic. Verr. 2, 3, 49, § 117; Hor. S. 2, 3, 149, etc.), m. [from root nemô; cf. numerus], a piece of money, a coin, money.
    I.
    In gen.:

    adulterini,

    counterfeit money, Cic. Off. 3, 23, 91:

    adulterati,

    Paul. Sent. 5, 25, 1:

    aurei,

    Cic. Phil. 12, 8, 20:

    plumbei,

    Plaut. Most. 4, 2, 11:

    argenteus,

    Vulg. 1 Reg. 2, 36:

    putat suos nummos vos comedisse,

    Cic. Att. 6, 1, 25:

    habere in nummis,

    in ready money, id. Off. 8, 10, 1; id. Verr. 2, 3, 86, § 199; cf.:

    (hominem) non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse,

    id. ib. 2, 4, 6, § 11;

    jactabatur enim temporibus illis nummus sic, ut nemo posset scire, quid haberet,

    the value of money fluctuated, id. Off. 3, 20, 80:

    asper,

    i. e. not worn smooth by use, Pers. 3, 69; cf. Sen. Ep. 19, 10: crescit amor nummi, Juv 14, 139.—
    II.
    In partic.
    A.
    A Roman silver coin, called also nummus sestertius, and simply sestertius (v. sestertius), a sesterce:

    eccos trīs nummos habes,

    Plaut. Men. 1, 4, 1:

    cogit Scandilium quinque illa milia nummum dare atque annumerare Apronio,

    Cic. Verr. 2, 3, 60, § 140; cf. id. ib. 2, 3, 61, §

    140: binis milibus nummum,

    Plin. 17, 1, 1, § 8; cf. for the gen. nummūm, Cic. Or. 46, 156, and v. Ritschl, prol. p. 89; gen. nummorum, Hor. Ep. 2, 2, 5; Suet. Aug. 46 fin.; id. Dom. 4 fin.; Plin. 8, 43, 68, § 167—With sestertius, Liv. 8, 11:

    percipere mille nongentos quinquaginta sestertios nummos,

    Col. 3, 3, 9:

    sestertiis sescentis nummis,

    id. 3, 3, 9, § 13.—
    2.
    Transf., like our farthing, cent, to denote a very small sum, a trifle, low price, etc.:

    assident, subducunt, ad nummum convenit,

    to a farthing, to a cent, Cic. Att. 5, 21, 12:

    ecquis est ex tanto populo, qui bona C. Rabirii nummo sestertio sibi addici velit?

    at a farthing's value, id. Rab. Post. 17, 45; id. Fin. 2, 17, 55:

    quae maxima inter vos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestimanda sunt,

    Sen. Ep. 95, 59:

    damnatus... et sestertio nummo veniit,

    Liv. Epit. 55; Plaut. Most. 1, 2, 34.—
    B.
    As a Greek coin, two drachmae (only in Plaut.): illi sunt drachumis miseri;

    me nemo potest Minoris quisquam nummo, ut surgam, subigere,

    Plaut. Ps. 3, 2, 19: Me. Quibus hic pretiis porci veneunt sacres sinceri? Cy. Nummo, id. Men. 2, 2, 16; id. Ep. 1, 1, 52; id. Aul. 3, 2, 34.

    Lewis & Short latin dictionary > numus

  • 13 לומא

    לוּמָּאm. (popular corrupt. of nummus = sestertius) sesterce (v. Sm. Ant s. v. Sestertius).Pl. לוּמֵּי. Ab. Zar.34b קיסטא דמורייס בלומא … בד׳ לומי Ar. (ed קיסתא … בלומהוכ׳; Ms. M. omits לומי) a xestos of brine sells for one nummus, while one of wine sells for four nummi.Tosef.Dem.III, 12 סלי … לימין מדה גסהוכ׳ (R. S. to ib. II, 5 לימון read: לוּמִּין or נוּמִּין = νουμμίον) as to baskets of figs or grapes and piles of vegetables, quantities sold for a nummus (and upward) are considered wholesale, those sold for less than a nummus, retail; Y. ib. II, end, 23a טמן מדה דקה מט׳ ולמעלהוכ׳ (read: נו for ט; R. S. l. c. לימון) a quantity sold for a nummus (or less) is retail, for more than a nummus is wholesale.

    Jewish literature > לומא

  • 14 לוּמָּא

    לוּמָּאm. (popular corrupt. of nummus = sestertius) sesterce (v. Sm. Ant s. v. Sestertius).Pl. לוּמֵּי. Ab. Zar.34b קיסטא דמורייס בלומא … בד׳ לומי Ar. (ed קיסתא … בלומהוכ׳; Ms. M. omits לומי) a xestos of brine sells for one nummus, while one of wine sells for four nummi.Tosef.Dem.III, 12 סלי … לימין מדה גסהוכ׳ (R. S. to ib. II, 5 לימון read: לוּמִּין or נוּמִּין = νουμμίον) as to baskets of figs or grapes and piles of vegetables, quantities sold for a nummus (and upward) are considered wholesale, those sold for less than a nummus, retail; Y. ib. II, end, 23a טמן מדה דקה מט׳ ולמעלהוכ׳ (read: נו for ט; R. S. l. c. לימון) a quantity sold for a nummus (or less) is retail, for more than a nummus is wholesale.

    Jewish literature > לוּמָּא

  • 15 Bagatelle

    Bagatelle, res vilissima od. levissima (unbedeutende Sache). – res parva. res parvula (kleine, ganz kleine u. daher unbedeutende Sache). – luteum negotium (verächtl., ein Bettel, eine Lumperei). – nummuli. aliquid nummulorum (eine Kleinigkeit an Geld). – nummus sestertius u. bl. nummus (ein Sesterz, wie unser Groschen, Pfennig = eine Kleinigkeit an Geld, bes. in der Verbindung: um eine B. verkauft werden, sestertio nummo od. bl. nummo venire). – parvum nescio quid (eine Kleinigkeit, die nicht der Rede wert ist, v. Preis). – causula parvae rei. causa [321] parvula (Prozeß in einerunbedeutenden Sache, Bagatellsache, -prozeß). – causa paucorum calculorum (Prozeß über eine in Berechnung gekommene Kleinigkeit, Bagatellprozeß, -sache). – eine B. sein, nullius rei esse: etwas als B. betrachten, alqd non assis facere. alqd unius assis aestimare (keinen, kaum einen Heller wert achten): ah! eine so wichtige Sache als B. zu behandeln, ah! tantamne rem tam neglegenter agere. Bagatellenrichter, iudex causarum parvularum.Bagatellprozeß,- sache, s. Bagatelle.

    deutsch-lateinisches > Bagatelle

  • 16 Kleinigkeit

    Kleinigkeit, res parva od. parvula od. non magna. res pusilla. res minuta. aliquid paulum u. bl. paulum. paululum (im allg., s. »klein« den Untersch. der Adjektt.). – res vilissima od. levissima (sehr unbedeutende Sache). – opus minutum (als Kunstwerk in Miniatur). – munus leve. munusculum (ein kleines Geschenk). – aliquid nummulorum u. bl. nummuli (etwas Geld). – nummus sestertius od. bl. nummus (ein Sesterz = eine Kleinigkeit an Geld, z.B. nummo sestertio u. bl. nummo alci addici). – eine K. von einem Prozeß, s. Bagatelle. – Ost ist es auch durch die Adjektive parvus (klein), levis od. perlevis (geringfügig od. sehr geringfügig) auszudrücken, s. die Beispp. – Kleinigkeiten, res parvae od. parvulae od. pusillae od. minimae od. minutae; pusilla u. minima (n. pl.).leviora,n. pl. (geringfügigere Dinge); nugae (Possen, auch von kleinen Gedichten etc.). – alles, auch die geringste K., omnia minima (z.B. zurückfordern, repetere). – eine unbedeutende K., paulum nescio quid: irgend eine K., parva aliqua res: eine solche K.,tantulum: nicht mit der geringsten K., ne minimā quidem re [1451] (z.B. laedere alqm). – das ist eine K., hoc leve est; id parvum est: das ist keine K., est aliquid: non leve est: doch das sind Kleinigkeiten, sed haec minora sunt: doch wozu erwähne ich diese Kleinigkeiten? sed quidhaec tam parva commemoro?: ich habe noch eine K. zu fragen, habeo paulum, quod requiram: das ist in meinen Augen keine K., non ego illud parvi aestimo: es ist keine K., zur See zu reisen, zumal im Monat Juli, magnum negotium est navigare atque id mense Quintili: es war eine K., dieses zu erfahren, haec nosse nihil negotii erat: sich mit Kleinigkeiten abgeben, in pusillis od. minimis occupatum esse: sich um Kleinigkeiten bekümmern, omnia minima curare: es ist mir etwas eine K. (ein Spaß), alqd mihi iocus od. ludus est. – irgend eine K. (einen geringen Preis) nennen, parvum nescio quid dicere: um eine K. (für einen geringen Preis), parvo (z.B. emere); aere pauco (z.B. emere); acceptis nummulis (für schnödes Geld, z.B. ius ac fas omne delere).

    deutsch-lateinisches > Kleinigkeit

  • 17 Сестерций

    - sestertius; nummus;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Сестерций

  • 18 Sesterz

    Sesterz, sestertius nummus; od. bl. sestertius; oder bl. nummus. – eine Million Sesterze, decies sestertium.

    deutsch-lateinisches > Sesterz

  • 19 νοῦμμος

    νοῦμμος, , nummus, bes. bei Doriern in Sicilien und Großgriechenland eine Münze von 3 Obolen, Sp., vgl. Poll. 9, 79. – Bei Plut. Sull. 1 u. a. Sp. = sestertius.

    Griechisch-deutsches Handwörterbuch > νοῦμμος

  • 20 νουμμος

        ὅ (лат. nummus)
        1) ( в дорических областях Сицилии и Великой Греции) триобол, монета в три обола Arst.
        2) Plut. = лат. sestertius

    Древнегреческо-русский словарь > νουμμος

См. также в других словарях:

  • Nummus — (Numus, lat.), 1) Münze, s.d., z.B. Nummi missĭles, so v.w. Missilia 1). Daher Nummariae leges, römische Gesetze, welche auf das Münzwesen Bezug hatten, so Cornelia nummaria lex, gegen das Verfälschen der Münzen; u. Nummularii in den Münzstätten… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Nummus — (Numus, lat.), Geld, Münze; insbes. soviel wie Sestertius (s. d.) …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Nummus — (lat.), Geldmünze, insbes. der Sestertius (s.d.) …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Денарий — серебряная монетная римская, а затем средневековая единица. Плиний относит первый выпуск римской серебряной монеты к 485 г. от основания города (269 до Р. Хр.). По типу и весу, первые Д. Римской республики подражают (из за коммерческих целей)… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • Сестерций — (sestertius) древнеримская серебряная монета. Слово С. представляет собою сокращение из двух слов: semis tertius, что значит 2 1/2. В таком значении (числительного) слово С. употреблялось при наименованиях различных мер, напр., pes sestertius = 2 …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • МОНЕТЫ —    • Nummus.     I. Греческие.          Отношение и ценность ходячих М., особенно афинских, в сравнении с нашими теперешними деньгами (причем мы не будем обращать внимания на большую дешевизну и на высшие проценты, отчего истинная ценность денег… …   Реальный словарь классических древностей

  • Roman currency — Numismatics Terminology Portal Currency …   Wikipedia

  • NUMISMA — a Graeco Νόμισμα, quâ voce utitur Epicharmus; ut et Aristoteles aliique, Latinum non est, annotante Becmannô in Origin. Aliter Numus, nempe a Graeco νόμος, νοῦμος, lex. Γίνεται γὰρ πῶς μέτρον. Πάντα γὰρ μετρεῖ. Fit enim norma omniaque mensurat,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Sestérz — (Sestertius nummus, auch bloß nummus), röm. Silbermünze im Werte von 21/2 As = 1/4 Denar = etwa 17 Pfennig. Bis tausend wurden die Sesterze einfach gezählt; bei mehreren tausend wurde meist sestertius im Genetiv Pluralis hinzugesetzt, z. B. duo… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • OBOLUS — Graece ὀβολὸς, nummi genus minutum. Nomen tulit, quod Atheniensium nummus Ὀβολὸς obelum in cusum ostentaverit: an potius a figura obeli, quam primitus habuit. Ita enim Eustathius in Il. α. Ὀβολὸν σιδήρου ἔλασμά τι ἔλεγον. χῆμα μὲν πῶς ἔχων ὀβολοῦ …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MONETAE usus — excogitari coepit, postquam simplicissimum illud et naturae maxime, teste Aristotele, conveniens Mercaturae genus, quod mericum fiebat permutatione,in desuetudinem abiit. Quia enim alter alterius mercibus non semper opus habebat, Moneta inventa… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»